AMD

Tak właśnie brzmi rozpoznanie zwyrodnienia siatkówki związanego z wiekiem.

Jeszcze nie tak dawno bardzo mało mówiło się na temat tej choroby. Ale niestety z wielu powodów mamy coraz częściej z nią do czynienia. AMD jest główną przyczyną poważnej utraty wzroku i praktycznej ślepoty u ludzi po 50 roku życia w krajach rozwiniętych.

Zmiany chorobowe przy tej chorobie obejmują plamkę. Jest to stosunkowo mały obszar siatkówki, ale ten niewielki obszar odgrywa najważniejszą rolę w procesie naszego widzenia, daje nam możliwość czytania, pisania, czy wykonywania czynności precyzyjnych.

AMD uszkadza plamkę, tym samym uszkadzając widzenie centralnie. Stopniowo w ciągu kilku, nieraz kilkunastu lat pogarsza się ostrość widzenia. Bez wykonania badań specjalistycznych pacjent często nie jest w stanie zauważyć zmian w stadiach początkowych i średnio-zaawansowanych. Większość pacjentów zgłasza się zdecydowanie za późno, wtedy kiedy już możliwości leczenia są znacznie ograniczone. Dlatego bardzo ważnym jest, aby pacjenci byli świadomi tego, co z nimi się dzieje lub tego, że należą do grupy ryzyka i muszą regularnie badać się u specjalisty.

Czynniki ryzyka:

• Wiek – ryzyko wzrasta z wiekiem, znacznie wzrasta po 65 roku życia,
• Występowanie AMD w rodzinie,
• Jasna barwa tęczówki,
• Osoby o jasnej karnacji,
• Kobiety bardziej narażone niż mężczyźni,
• Dieta uboga w witaminy oraz mikroelementy,
• Palenie tytoniu,
• Nadmierna ekspozycja na światło słoneczne,
• Nadciśnienie tętnicze, miażdżyca,
• Nadwaga, otyłość.

Wyróżnia się dwie postacie AMD: suchą (80-90%) i wysiękową.

W postaci suchej pacjent często nie zauważa żadnego pogorszenia widzenia. Na dnie oka w siatkówce obecne mogą być druzy (małe żółtawe złogi gromadzące się w głębokich warstwach siatkówki), ubytki warstwy barwnikowej siatkówki, przegrupowania barwnika. Jeżeli zajęty jest większy obszar siatkówki, w centralnym polu widzenia mogą pojawić się ciemne plamy zwane mroczkami. W momencie kiedy zaczynają być zniekształcone linie proste (metamorfopsje) możemy myśleć o przejściu choroby w stadium wysiękowe, co w znacznym stopniu pogarsza rokowanie.

Stadium wysiękowe postępuje znacznie szybciej niż stadium suche. Pod warstwą barwnikową lub w samej siatkówce pojawiają się nieprawidłowe naczynia, które są nieszczelne, powodują obrzęk siatkówki centralnej, często krwawią. Im dłużej utrzymują się te zmiany, tym bardziej pogarsza się funkcja siatkówki, a razem z tym widzenie. Chory może zauważyć obecność większych nieregularnych mroczków w centralnym polu widzenia, znaczne zniekształcenie obrazu i oczywiście znaczne pogorszenie ostrości wzroku. Jeżeli nie zastosujemy żadnej metody leczenia stopniowo, w przeciągu kilku, kilkunastu miesięcy dochodzi do powstania blizny włóknisto-naczyniowej w centralnej siatkówce, a pacjent widzi obwodem siatkówki. Jest to widzenie na poziomie liczenia palców z odległości 1-2 metrów bokiem. Czytanie staje się niemożliwe, wykonywanie codziennych czynności sprawia wielkie trudności. Jest to ślepota centralna.

Każdy pacjent chory na AMD i jego lekarz prowadzący muszą przyłożyć wszelkich starań żeby do tego nie dopuścić. Ale w wielu sytuacjach leczenie wysiękowej postaci AMD jest wyjątkowo trudne z różnych powodów (na dzień dzisiejszy nie istnieje metoda leczenia skuteczna w 100%, a istniejące metody leczenia są w chwili obecnej mało dostępne ze względów finansowych). W takich sytuacjach chorzy muszą wiedzieć, że choroba w dużym stopniu uszkadza widzenie centralne i nie wpływa na widzenie obwodowe. W stadiach zaawansowanych dochodzi do ślepoty centralnej, ale niecałkowitej.

Co może pacjent?

• Regularne wizyty u okulisty, po 50 roku życia zalecane badanie raz w roku.
• Regularne wykonywanie testu Amslera.

• Stosowanie odpowiedniej diety bogatej w antyoksydanty (żółtko jaja kurzego, brokuły, brukselka, szpinak, pomarańcze), ewentualnie przyjmowanie preparatów zawierających witaminy, mikroelementy i luteinę krystaliczną.
• Rzucenie palenia.
• Utrzymanie odpowiedniej wagi.
• Leczenie nadciśnienia, miażdżycy, niedokrwistości.
• Ochrona oczu przed szkodliwym działaniem promieni UV (okulary korekcyjne z odpowiednim filtrem UV, okulary przeciwsłoneczne).
• Jeśli zauważysz zmiany widzenia, natychmiast skontaktuj się ze swoim lekarzem okulistą.

• Lekarz prowadzący przede wszystkim powinien uświadomić chorego na czym polega istota choroby.
• Dokładna ocena widzenia centralnego.
• Dokładna ocena dna oka.
• Wykonanie fotografii dna oka przy stwierdzeniu objawów choroby celem dalszego monitorowania zmian.
• W większości przypadków wskazane wykonanie angiografii fluoresceinowej, polegającej na wykonaniu serii zdjęć dna oczu po podaniu dożylnym barwnika fluoresceiny.
• Wykonanie badania OCT siatkówki (optyczna koherentna tomografia oka).
• Badanie angiografii fluoresceinowej oraz OCT pozwalają na zróżnicowanie suchej i wysiękowej postaci AMD, jak również mają duże znaczenie w monitorowaniu istniejących zmian.

W suchej postaci AMD zalecane są suplementy diety. Od niedawna do leczenia suchej postaci AMD wykorzystuje się również nowy rodzaj laseroterapii Laser 2RT.

W leczeniu wysiękowej postaci AMD obecnie główną metodą leczenia jest terapia anty-VEGF (iniekcje doszklistkowe Lucentis, Eylea, Avastin). Leczenie jest refundowane ze środków NFZ w ramach programu lekowego http://retinaamd.org.pl

Zabiegi chirurgiczne na siatkówce nie dają istotnej poprawy widzenia. Nową metodą leczenia operacyjnego, która ma na celu poprawę komfortu życia osób słabowidzących z powodu suchej postaci AMD (zanik geograficzny siatkówki) jest operacja wszczepienia sztucznej soczewki Schariotha.

Należy pamiętać, że metodę leczenia dobiera się indywidualnie, w zależności od postaci AMD i jej zaawansowania, a efekty leczenia mogą być różne u różnych chorych i niekiedy może dojść do nawrotu choroby.