Cukrzyca
Retinopatia cukrzycowa jest częstym powikłaniem długotrwającej cukrzycy. Obecnie jest na pierwszym miejscu w statystykach przyczyn nieodwracalnej ślepoty w krajach rozwiniętych.
Przeciętnie po około 10 latach trwania cukrzycy u 50%, a po 25-30 latach u 90% chorych stwierdza się objawy retinopatii cukrzycowej różnego stopnia.
W patogenezie retinopatii cukrzycowej największą rolę odgrywa mikroangiopatia, co prowadzi do zaburzeń krążenia i niedokrwienia w obrębie siatkówki. Najpierw pojawiają się mikrotętniaki, krwotoczki śródsiatkówkowe, wysięki twarde spowodowane nieszczelnością naczyń i mikrotętniaków.

Przy takim obrazie dna oka stwierdzamy retinopatię cukrzycową nieproliferacyjną.
Takie objawy na dnie oka, jak nieprawidłowości naczyniowe typu IRMA (śródsiatkówkowe nieprawidłowości naczyniowe), obszary braku przepływu (dobrze widoczne w angiografii fluoresceinowej), ogniska typu ”kłębków waty”, krwotoki siatkówkowe, liczne mikrotętniaki również odnoszą się do retinopatii nieproliferacyjnej, ale świadczą o bardziej zaawansowanej chorobie.

Jeżeli oprócz wyżej opisanych zmian na dnie oka widoczny jest również rozrost patologicznych naczyń siatkówki (nowotwórstwo naczyniowe), rozrost tkanki włóknistej (ciągi proliferacyjne szklistkowo-siatkówkowe) stwierdzamy retinopatię cukrzycową proliferacyjną.

W każdym stadium retinopatii cukrzycowej może dojść do obrzęku plamki. Jest to powikłanie, które prowadzi do znacznego pogorszenia widzenia centralnego.

Najgroźniejsze powikłania retinopatii cukrzycowej, które prowadzą do znacznego pogorszenia lub całkowitej utraty widzenia to: obrzęk plamki, krwotoki dosiatkówkowe i doszklistkowe, trakcyjne odwarstwienie siatkówki, wtórna jaskra neowaskularna.
W diagnostyce retinopatii cukrzycowej bardzo ważne jest szczegółowe badanie okulistyczne z dokładną oceną dna oka, angiografia fluoresceinowa, OCT (tomografia optyczna z użyciem światła częściowo spójnego).
Często zdarza się tak, że pacjent nie zgłasza żadnych dolegliwości ze strony oczu, nawet w stadiach zaawansowanych choroby. Mogą występować mroczki związane z pojawieniem się krwotoczków, pogorszenie widzenia centralnego (obrzęk plamek), nagłe, znacznego stopnia pogorszenie widzenia w wyniku krwotoku do ciała szklistego.
Przy bardzo wysokim poziomie glikemii mogą nastąpić zmiany w układzie optycznym oka i powstaje przejściowa krótkowzroczność. U chorego nagle pogarsza się ostrość wzroku do dali.
Każdy pacjent z rozpoznaną cukrzycą co najmniej raz w roku powinien zostać zbadany przez okulistę. Jeżeli w momencie badania zostanie stwierdzona retinopatia cukrzycowa w stadium początkowym, łagodnym – kontrola okulistyczna powinna odbywać się dwa razy w roku. W stadiach bardziej zaawansowanych – raz na kwartał. Pacjent w tym przypadku często ma wskazania do szczegółowej oceny dna oka przy pomocy angiografii fluoresceinowej, ponieważ może pojawić się konieczność laseroterapii siatkówki.
Laseroterapia siatkówki w zależności od rozległości zmian może być:
– zlokalizowana (fotokoagulacja ogniskowa),
– całkowita (panfotokoagulacja) obejmująca całą powierzchnię siatkówki z wyjątkiem bieguna tylnego.
Fotokoagulacja ogniskowa wykonuje się w stadium nieproliferacyjnym, panfotokoagulacja w stadium proliferacyjnym. W przypadku obrzęku plamki wykonuje się laseroterapię typu grid (szachownica) w biegunie tylnym z pominięciem okolicy dołka. Zabieg laseroterapii wykonywany jest w trybie ambulatoryjnym, jest zabiegiem bezbolesnym. W przypadku prowadzonej laseroterapii terminy wizyt kontrolnych są ustalane indywidualnie.
Kobieta chora na cukrzycę planująca ciążę musi być pod kontrolą okulisty jeszcze przed tym faktem, i co miesiąc wizyty w czasie ciąży i w połogu.
W makulopatii cukrzycowej również znalazły zastosowanie injekcje doszklistkowe steroidów (triamcynolon), injekcje preparatów anty-VEGF.
W takich powikłaniach retinopatii cukrzycowej, jak krwotoki do ciała szklistego, zaszklistkowe, trakcyjne odwarstwienie siatkówki, nieprzezierne błony włókniste przedsiatkówkowe, wykonuje się witrektomię (chirurgiczne usunięcie patologicznie zmienionego ciała szklistego).